آیا افراد چاق و افراد دیابتی می‌توانند عسل بخورند؟ آیا شاخص گلیسمی آن بسیار بالا نیست؟ در این مقاله به تاثیر مصرف عسل برای بیماران دیابتی و میزان مصرف آن برای آنها می پردازیم.
عسل و دیابت
عسل یک ماده غذایی بسیار شیرین است. بنابراین چطور برخی از افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ ادعا می کنند که عسل برای بیماران دیابتی مشکلی ندارد و عسل مصرف می کنند؟ تمام پزشکان می‌گویند که در صورت ابتلا به این بیماری و همچنین در صورت داشتن اضافه وزن، نباید مواد غذایی شیرین مصرف کنیم. با این حال مطالعات و آزمایشات بالینی خلاف این مطلب را عنوان می‌کنند.
راز این مسئله، در نوع قند موجود در عسل نهفته است. انواع قند خوب، قند بد و حتی قند سمی وجود دارند. برای درک بهتر این مسئله، از ابتدا شروع می‌کنیم. غذا حاوی کربوهیدرات است. انواع مختلفی رژیم‌های غذایی با و بدون کربوهیدرات‌ها وجود دارند. افراد مختلف از رژیم‌هایی استفاده می‌کنند که برایشان کارساز است، اما برخی افراد نمی‌توانند رژیم غذایی مناسب خود را بیابند. این گونه افراد شاید رویکرد جامع را نادیده گرفته و فراموش کرده‌اند که غذا تنها عامل مهم در زندگی انسان نیست.
کربوهیدرات ها
دانشمندان می‌گویند: غذا حاوی کربوهیدرات است. این کربوهیدرات‌ها می‌توانند ساده یا پیچیده باشند. نوع ساده آنها حاوی یک یا چند قند است و نوع پیچیده آنها حاوی قندهای بسیار زیادی است. به منظور هضم جذب این مواد، بدن ما تمام آنها را به قندهای ساده‌تر تجزیه می‌کند.
پس از خوردن غذا، سیستم گوارشی ما کربوهیدرات‌ها را تجزیه می‌کند، بدین معنی که این مواد را به قندهای ساده‌تر (مونوساکاریدها) تبدیل می‌کند، بنابراین می‌توانند درون جریان خون جذب شوند. سرعت ورود آنها به خون، به اصطلاحی با عنوان شاخص گلیسمی (GI) ختم میشود. زمانی که غذایی می‌خوریم که حاوی کربوهیدرات‌های ساده زیادی است، دیگری نیازی به هضم آنها نیست و به سرعت وارد خون می‌شوند. در این حالت گفته میشود که این غذاها دارای GI بالایی هستند. زمانی که سیستم گوارشی ما زمان زیادی برای هضم غذا صرف می‌کند و قندها با سرعت کمتری وارد خون می‌شوند، در این حالت گفته میشود که این کربوهیدرات‌ها GI کُندتری دارند.
به بیان بسیار ساده‌تر، زمانی که غذا می‌خوریم، لوزالمعده (پانکراس) ما هورمونی به نام انسولین ترشح می‌کند که قند را به انرژی و چربی تبدیل می‌کند. اگر مقادیر زیادی غذا با GI سریع بخوریم، قند زیادی وجود خواهد داشت که لوزالمعده باید به چربی تبدیل کند. زمانی که غذا با GI کُندتر مصرف می‌کنیم، بدن ما کربوهیدرات‌ها را به نوبت تبدیل کرده و مقدار زیادی از آن به انرژی و مقدار کمتر به چربی تبدیل میشود.
غذاهای دارای کربوهیدرات سریع که باعث افزایش گلوکز و تولید انسولین می‌شوند
بسیاری از کربوهیدرات‌های موجود در غذاها و نوشیدنی‌های فرآوری شده مصرفی ما، HI بالایی دارند. از این گذشته، این نوع غذاها زودتر از غذاهای طبیعی باعث گرسنگی بدن ما می‌شوند، بنابراین ما را مجبور به غذا خوردن به دفعات بیشتر می‌کنند. از طرف دیگر، کربوهیدرات‌های طبیعی یافت شده در میوه‌ها و سبزیجات، بنشن‌ها و غلات کامل و غیره، با سرعت کمتری وارد جریان خون ما می‌شوند. مقدار GI از GI کم (کمتر از ۵۵)، GI متوسط (بین ۵۶ تا ۶۹) و GI بالا (بالاتر از ۷۰) رتبه‌بندی می‌شوند.
راهنمای کامل مصرف عسل برای بیماران دیابتی
عسل برای بیماران دیابتی
شاخص گلیسمی عسل چقدر است؟
شاخص گلیسمی عسل:
* ۲/۳۸ درصد فروکتوز
* ۳/۳۱ درصد گلوکز
* ۷/۰ درصد ساکارز
* بیش از ۵ درصد، سایر دی‌ساکاریدها
* بیش از ۶/۳ درصد، سایر اولیگوساکاریدها
* سایر قندها
مقدار کل قند موجود در عسل، ۷/۷۹ گرم در هر ۱۰۰ گرم عسل است. اما، فروکتوز دارای GI برابر با ۱۹ است، در حالیکه ساکارز (که به مقدار کم در عسل موجود است) دارای GI برابر با ۶۸ و گلوکز دارای GI برابر با ۱۰۰ می‌باشند.
از آنجایی که فروکتوز قند اصلی موجود در عسل است، می‌توان گفت که عسل‌های دارای مقادیر بالای فروکتوز (که به گل یا گیاهی که عسل از آن ساخته شده، بستگی دارد)، دارای GI پایین‌تری است. نمونه‌های عسل با فروکتوز بالا، عبارتند از: اقاقیا، توپلو، شاه بلوط، آویشن و کالونا.
در استرالیا، محققان تحقیقی انجام دادند که در آن GI و همچنین بار گلیسمی (GL) را اندازه‌گیری می‌کردند. این اصطلاح به معنی مدنظر قرار دادن میزان غذای هضم شده است و بصورت GI مقدار کربوهیدرات در یک پروتئین مشخص تقسیم بر ۱۰۰» محاسبه میشود. مقادیر کمتر از ۱۰ کم»، مقادیر بین ۱۰ تا ۲۰ متوسط» و مقادیر بیشتر از ۲۰، بالا» در نظر گرفته می‌شوند.
دیابت به چه معناست؟
اگر سطوح گلوکز خون به سرعت افزایش یابد و سلول‌ها در اکثر مواقع دچار مشکل می‌شوند و به دستور جذب و ذخیره انرژی خون» انسولین واکنش مناسبی نشان نمی‌دهند، به مرور زمان، به منظور واکنش، به میزان بیشتری انسولین نیاز پیدا می‌کنند که این مرحله مقاومت در برابر انسولین» نامیده میشود. مقاومت انسولینی باعث افزایش فشار خون، افزایش چربی خون، کاهش کلسترول مفید خون، افزایش وزن و سایر بیماری‌ها میشود. تمام این بیماری‌ها، به همراه مقاومت انسولینی، سندروم متابولیک» نامیده می‌شوند. سندروم متابولیک، به ابتلا به دیابت نوع ۲ منجر میشود. فقدان قطعی انسولین، به دیابت نوع ۱ منجر میشود که در این نوع دیابت، نیاز به تزریق انسولین وجود دارد.
دیابت نوع ۲
دیابت نوع۲ به انسولین وابسته نیست و نوعی اختلال متابولیک است که بوسیله مقدار بالای قند خون (هایپرگلیسمی) در شرایط مقاومت انسولینی و کاهش نسبی مقدار انسولین شناخته میشود. علائم معمول این بیماری، تشنگی مفرط، تکرار ادرار و گرسنگی مداوم هستند. دیابت نوع ۲ تقریباً ۹۰ درصد موارد ابتلا به دیابت را تشکیل می‌دهد. تصور میشود که چاقی، عامل اصلی دیابت نوع ۲ در افرادی باشد که از لحاظ ژنتیکی، مستعد ابتلا به این بیماری هستند.
در تحقیقات انجام شده، افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ و گونه‌های شناخته نشده، بخوبی توانستند عسل را تحمیل نمایند. عسل‌های دارای فروکتوز بالا و GI پایین، به مقادیر زیادی مصرف شدند: ۷۰ تا ۹۰ گرم (۳ تا ۵ قاشق غذاخوری) در روز هیچگونه مشکلی در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ ایجاد نکرد، بلکه حتی اثرات مطلوبی نیز بر اینگونه افراد داشت. پس می توان گفت عسل برای بیماران دیابتی نوع ۲ مشکلی ایجاد نمی کند
دیابت نوع ۱
این نوع بیماری به انسولین وابسته است و نوعی بیماری خودایمن است. علائم رایج دیابت نوع ۱ عبارتند از: تکرار ادرار، تشنگی مفرط، خشکی دهان، گرسنگی مداوم، بی‌حالی و کاهش وزن.
به نظر می‌رسد که افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ نیز به خوبی توانند مصرف عسل را تحمل کنند. در برخی تحقیقات، دانشمندان عنوان کرده‌اند که عسل باعث افزایش پپتید-c با مقدار قابل توجه ساکارز یا گلوکز شده است. پپتید-c نشان دهنده مجموع افزایش انسولین در خون است.
مصرف عسل برای افراد دیابتی
شرح این رویداد
یک قاشق غذاخوری عسل، تقریباً حاوی کربوهیدرات‌های (گلوکز-فروکتوز) برابر با میزان موجود در یک سیب با اندازه متوسط است. بیمار دیابتی می‌تواند مطمئن باشد که مصرف عسل، در مقایسه با نشاسته‌های غنی از قند یا گلوکز با مقدار مساوی، واکنش قند خون را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد.
به دلیل اینکه پس از هضم، عسل به سرعت جذب شده و درون کبد به گلیکوژن تبدیل میشود، بنابراین گلوکز از جریان خون حذف شده و مقادیر قند خون کاهش می‌یابد. کبد فروکتوز و گلوکز را به نسبت ۱:۱ به گلیکوژن تبدیل می‌کند. عسل دقیقاً حاوی همین نسبت فروکتوز و گلوکز است و این امر عسل را به گزینه‌های عالی برای تبدیل سریع به گلیکوژن تبدیل می‌کند، بنابراین چیزی باقی نمی‌ماند که قند خون را افزایش دهد. مقادیر کم قند خون به معنای تقاضا و عرضه پایین برای انسولین است، بنابراین تثبیت قند خون را توجیه می‌کند.
دلیل اینکه مصرف عسل به کاهش تولید و ترشح انسولین از لوزالمعده منجر میشود، ممکن است با ترکیبات موجود در عسل که تولید ماده حساس به انسولین در کبد را تثبیت می‌کند، مرتبط باشد. از طریق این فرضیه که باید بوسیله تحقیقات اثبات شود، بصورت عملی مشخص شده است که خوردن عسل به کاهش ترشح انسولین نسبت به مواقع هضم ساکارز (قند خوراکی) یا شیره ذرت با فروکتوز بالا، منجر میشود.
تحقیقات در مورد مصرف عسل برای بیماران دیابتی
* در ۱۸ نوامبر ۲۰۱۵، تحقیقی بوسیله نشریه علوم پایه پزشکی ایران منتشر شد. این تحقیق توسط سعیده عرب موذن و همکارانش از دانشگاه علوم پزشکی اهواز انجام شد. عنوان این مقاله اثر ضد دیابتی تعذیه با عسل در موش‌های دارای اختلال قند خون بالا: با دخالت تنش اکسیداتیو» است و اثرات مفید عسل بر قند خون بالا را اثبات می‌کند. این آزمایش بر روی موش‌های نر Wistar انجام شد که به ۴ گروه شاهد، قند خون بالا، شاهد درمان شده با عسل و گروه قند خون بالای درمان شده با عسل تقسیم شده بودند.
برای ایجاد قند خون بالا، از تنش اختلالی استفاده شد (مقدار گلوکز سروم خون، بالاتر از ۲۵۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر). این دانشمندان مقادیر گلوکز، تری‌گلیسرید (TG)، کلسترول کل، کلسترول لیپوپروتئین با تراکم بالا (LDL) و کلسترول لیپوپروتئین با تراکم پایین (HDL) را اندازه‌گیری کردند. آنها همچنین نشانگرهای تنش اکسیداتیو در مغز را نیز اندازه گرفتند. پیکربندی جزایر لانگرهانس نیز با استفاده از روش رنگ‌آمیزی گوموری ارزیابی شد. اندازه‌گیری‌ها در هفته‌های ۴ و ۸ پس از آغاز تحقیق انجام شدند.
نتایج تحقیقات
مصرف خوراکی عسل در مدل آزمایشی دیابت، اثر کاهندگی جریان خون چشمگیری را نشان داد و به تغییر مطلوب در نمایه‌های چربی سروم خون منجر شد.»
نتایج تحقیق حاضر نشان می‌دهند که تنش اختلال مزمن، مقادیر ناشتای گلوکز پلاسما، نمایه چربی و MDA را افزایش داده و SOD و وزن بدن را کاهش می‌دهد و بافت لوزالمعده را منحل می‌کند. تغذیه بوسیله عسل، این مولفه‌ها را در عرض ۶۰ روز اصلاح می‌کند.
جالب‌ترین یافته این تحقیق این است که سلول‌های β لوزالمعده گروه دیابتی ناشی از اختلال که با عسل تغذیه شدند، در مقایسه با گروه کنترل، افزایش شدیدی را نشان می‌دهند. اگرچه، این یافته باید در تحقیقات بعدی بر روی اثرات تخریبی تنش اختلال نیز مدنظر قرار بگیرد.»
* اثرات مفید عسل در درمان دیابت نوع شیرین، در سال ۲۰۱۴ در نشریه دیابت و اختلالات متابولیک، در تحقیقی با عنوان شرح مسائل مربوط به اثر عسل بر دیابت شیرین» ارائه شدند. این تحقیق چنین نتیجه‌گیری می‌کند که اثرات مفید عسل در موارد ابتلا به دیابت، تنها به کنترل قند خون محدود نمی‌شود، بلکه بهبود اختلالات متابولیک در این بیماری متابولیک پیچیده را نیز در بر می‌گیرد».
* تحقیق دیگری با عنوان مقایسه اثرات آنتی‌اکسیدانی عسل، گلیبن‌کلامید، متفورمین و ترکیبات آنها در کلیه موش‌های مبتلا به دیابت ناشی از استرپتوزوتوسین» توسط اوماتایو اووموفویان ارجووا و همکارانش که در نشریه علوم مولکولی منتشر شد، اثر مصرف عسل به همراه یکی از دو داروی رایج دیابت (متفورمین و گلیبن‌کلامید) بررسی می‌کند. موش‌های دیابتی که بصورت تصادفی در ۶ گروه قرار گرفتند و آب مقطر، عسل، گلیبن‌کلامید، گلیبن‌کلامید و عسل، متفورمین یا متفورمین و عسل را به مدت ۴ هفته مصرف کردند.
عسل بطور قابل ملاحظه‌ای مقدار انسولین را افزایش داده و میزان قند خون و فروکتوزامین را کاهش داد. دو داروی ذکر شده، قند خون را بطور چشمگیری کاهش دادند، اما در ترکیب با عسل، گلوکز خون بسیار کمتری را تولید کردند. آنها همچنین مقادیر بالای کراتینین، بیلیروبین، تریگلیسریدها و کلسترول VLDL را کاهش دادند.
* تحقیق عسل و متفورمین، آسیب‌های ناشی از دیابت در ارتباط با تغییرات هورمونی را در آزمایش بر روی موش‌ها بهبود بخشیدند» توسط عذرا نصراللهی و همکارانش که در دسامبر ۲۰۱۳ منتشر شد، نشان داد که مصرف همزمان متفورمین و عسل می‌تواند آسیب‌های ناشی از دیابت را در بافت‌های بیضه‌ای مهار نماید. بعلاوه، مصرف همزمان متفورمین و عسل، مقادیر انسولین کاهش یافته به دلیل ابتلا به دیابت، LH، FSH و تستوسترون را افزایش داده و به میزان مطلوب می‌رساند».
تعداد تحقیقات در این زمینه بسیار زیاد هستند و می‌توانید با جستجو در اینترنت به تمام آنها دست بیابید. هرچند، تمام این تحقیقات نتیجه مشابهی دارند و آن هم اینکه: مصرف عسل برای بیماران دیابتی مفید است.
شاید قدیمی ترین درمان به وسیله عسل به نام پزشک روسی . داویدوفا در سال ۱۹۱۵ م ثبت شده است. او می گوید : عسل طبیعی برای بیماران دیابتی ضروری است، علاوه بر این که ماده ای شیرین و خوشمزه است، اگر به رژیم غذایی آنها اضافه شود بهتر می تواند نیازهای قندی آنها را بر آورده کند تا این که به مواد قندی غیر طبیعی زیانمند روی آورند. وی افزود: (تحقیقات ثابت کرده اند که عسل مانع سمی شدن خون در اثر ستونی شدن در اثر اجسام تونی در خون و کاهش میزان قند در ادرار مبتلایان به دیابت است یعنی درصد قند انگور را در ادرار بیماران قندی پایین می آورد.)
مصرف عسل برای بیماران دیابتی
میزان مصرف عسل برای بیماران دیابتی چقدر است؟
بزرگسالان (با وزن میانگین ۱۷۰ پوند/۷۷ کیلوگرم)
معمولاً روزانه ۳ تا ۵ قاشق غذاخوری عسل کافی است. این مقدار عسل را می‌توان به روش‌های زیر مصرف کرد:
– صبح: ۱ قاشق غذاخوری عسل به همراه میوه یا ماست. این روش، ذخیره موجودی گلیکوژن کبد را به سرعت افزایش می‌دهد که در طول شب مورد استفاده مغز قرار می‌گیرد.
– پیش از خواب: ۱ تا ۲ قاشق غذاخوری. این مقدار به پر شدن ذخیره سوختی که مغز در طول شب مصرف می‌کند کمک کرده و از ترشح کورتیزول و آدرنالین از غدد فوق کلیوی جلوگیری می‌کند.
ـ در طول روز:
* در صورتی که فرد فعالی هستید، ۱ یا ۲ قاشق غذاخوری دیگر عسل را به همراه میوه میان وعده یا غذاهای پخته شده استفاده نمایید.
* اگر تحرک زیادی ندارید، به عسل بیشتر نیاز نخواهید داشت.
اگر مصرف کالری دریافتی خود را محاسبه می‌کنید، باید بدانید که عسل حاوی حدود ۶۰ کالری به ازای هر قاشق غذاخوری است. درصد کالری مورد نیاز بدن که بوسیله قندهای ساده تأمین می‌شوند، نباید از ۱۰ درصد بیشتر باشد. بنابراین، روزانه ۱۸۰ تا ۳۰۰ کالری بدست آمده از عسل کافی است.
کودکان
دوز مصرف به وزن کودک و میزان فعالیت او بستگی دارد.
– برای کودک با وزن ۱۵ کیلوگرم، روزانه ۱ قاشق غذاخوری بصورت ۱ قاشق چای خوری هنگام صبح و ۱ قاشق چای خوری قبل از خواب.
– برای کودک ۳۰ کیلویی، روزانه ۲ قاشق غذاخوری (۱ قاشق غذاخوری هنگام صبح و ۱ قاشق غذاخوری قبل از خواب)
توجه داشته باشید موارد مصرف فوق فقط برای عسل خام و طبیعی است نه عسل مصنوعی و تقلبی
همه عسل‌ها برای افراد دیابتی مفید نیستند
در صورت ابتلا به دیابت، عسل مانوکا یا عسل برینگا مصرف نکنید. برخی عسل‌ها مانند عسل مانوکا، حاوی مقادیر بسیار بالای ترکیبی به نام متیل‌گلیوکسال (MGO) هستند.
در حالی که این نوع عسل به دلیل دارا بودن فعالیت آنتی‌بیوتیک غیرپراکسیدی ناشی از MGO، به طرز شگفت‌انگیزی مفید است، اما نباید فراموش کرد که MGO برای سلول‌های بدن انسان شدیداً سمی است. بنابراین به سم‌زدایی سریع نیاز است و این فرآیند سم‌زدایی، باعث بروز عوارض جانبی منفی قابل توجهی میشود.
یافته‌های تحقیقی وجود دارند که در سال ۲۰۰۶ منتشر شده‌اند و نشان می‌دهند که MGO با مراحل اولیه مقاومت در برابر انسولین نیز ارتباط دارد. حتی قرار گرفتن کوتاه مدت در معرض MGO، ممکن است به مسدود شدن سیگنال‌دهی ناشی از انسولین شود.
انواع مختلف دیگر عسل ممکن است حاوی MGO باشند، بخصوص عسل‌هایی که حرارت دیده‌اند. برخی کشورهای اروپایی، عسل را مخصوصاً از لحاظ دارا بودن MGO آزمایش می‌کنند و واردات عسل با مقادیر بالای MGO در این کشورها ممنوع است. در مقایسه با سایر انواع عسل، مقادیر MGO در عسل مانوکا، ۱۰۰ برابر بیشتر است. مقدار MGO در اکثر انواع عسل‌ها ناچیز است یا وجود ندارد.
از میان عسل‌های دارای فروکتوز بالا، با GI پایین می‌توان عسل‌های اقاقیا، توپلو، شاه بلوط، آویشن و کالونا را نام برد. در صورتی که هنوز هم درباره تأثیر عسل بر دیابت قانع نشده‌اید، می‌توانید آن را با کمی دارچین استفاده کنید، زیرا دارچین عنوان ماده کنترل کننده مقدار گلوکز خون شناخته میشود.
مسئله تنها به نوع رژیم غذایی مربوط نمی‌شود
۴ مورد با اهمیت یکسان در زندگی ما وجود دارند که در کنار یکدیگر، سبک زندگی ما را تشکیل می‌دهند:
۱. خواب مناسب (حداقل ۷ ساعت خواب در شب)
۲. ورزش منظم یا فعالیت داشتن (پیاده‌روی، دویدن، گردگیری منزل و غیره)
۳. رژیم غذایی
۴. رفتار، افکار، احساسات
نظر یا تجربه شما درباره مصرف عسل برای افراد دیابتی چیست؟لطفا نظرات خود را در قسمت دیدگاه ها با ما در میان بگذارید.
درباره این سایت